خلّاقیت به یک معنی می شود ضد تقلید. کلمه ی تقلید از ریشه ی «قلد» و از زبان عربی می آید . این کلمه به معنی تقلید کردن، کپی کردن و جعل کردن یا ادای دیگران را درآوردن است.و کلمه ایی که از این ریشه که برای ما فارسی زبانان آشناست« قلّاده »است. قلّاده همان گردنبندی است که به گردن حیوانات اهلی یا وحشی می بندند و اختیارشان را به دست می گیرند. تقلید کردن همان دادن اختیار به دست چیز دیگری و بند بر اختیار گذاشتن است. اختیاری که باید آزاد باشد. هنر همیشه ضد تقلید است چون جلوه ی آزادی ست و رها بودن .
امّا تقلید در هنر ماجرای پیچیده ایست و نمی شود به راحتی برایش وظیفه ایی تکلیف کرد. تقلید و کپی کردن جزئی از تمرین های اولیّه و لازم برای «یادگیری» ست . بی تقلید کاری را نمی شود یاد گرفت و شروع کرد. شاید آنرا بشود گرم کردن برای تمرینات سنگینتر حساب کرد. برای خلق و گفتن به شیوه ی خود باید شیوه های دیگران را تمرین کرد. و بیشتر از نداشته هایشان آموخت تا داشته ها ، نداشتت های دیگران است که خود باید در نکردن آن کوشید.
اما از این مسیرهای کوبیده و هموار که بگذریم به جایی می رسیم که راهی نیست، مسیری صاف نشده و همه چیز بکر و بایر است. اینجا آغاز ترس ها و تردیدهاست. تردید برای شروع کاری که کس دیگر نکرده یا اگر کرده تو هنوز ندیده ایی و نمی شناسی. تردید ترس دارد، ترس هم طبق غریزه سهل ترین و امن ترین راه را برمی گزیند. می شود طبق همین غریزه یکی از همان راه های کوبیده پیشین را پی بگیری و راهی شوی. اما نتیجه چه می شود؟ چه قدر خودت هستی و خواهی بود در این تقلید کردن در جایی که باید خودت باشی؟
دنیای هنر پر است از مقلّدان، و بدتر کسانی که از مقلّدان تقلید کرده اند.همین شعر را نگاه کنیم: می شود حافظ بود در غزل، می شود مقلّد حافظ بود در غزل و می شود تقلیدگر مقلّد حافظ هم شد و بود، که بوده اند بسیار. اما کسی مانند «حسین منزوی» ست که باز به غزل از دریچه چشمان خود نگاه می کند و از مسیر خود گام برمی دارد در آن. چه قدر می خواهی حافظ باشی؟ یا چه قدر چون حسین منزوی خودت باشی؟ سوال اساسی این است.
هنر اگر ارزشی دارد در پیمودن راه شخصی ست، بی اینکه چندان در گیر و بند نتیجه و آخر آن باشی. پیمودن مسیر با پای خود بر راه نکوفته و نساخته شرط است. تقلید یعنی قّلاده. قلّاده یعنی اسارت. پسند نیست که اسارت مسیر تو باشد.
درباره این سایت